Mobil giriş için Tapatalk uygulaması kullanılabilir.
Konuyu Oyla:
  • Derecelendirme: 0/5 - 0 oy
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Anormal İşitsel-Motor Entegrasyonu
koray
#1
Anormal İşitsel-Motor Entegrasyonu
Cerebrum: the Dana forum on brain science - Soo-Eun Chang
[Resim: 7ctye0x.jpg]

Akıcı ve zahmetsiz konuşma üretimi, işitsel işlemleme, motor planlama ve motor yürütmeyi destekleyen beyin bölgeleri arasındaki iyi kurulmuş bağlantılar sayesinde mümkündür. Bu bağlantılar, bir çocuk konuşmayı öğrenirken, bir modelin (örneğin, bir annenin) konuşmasında duyduğu sesleri kendi konuşma hareketleriyle ürettiği seslerle eşleştirerek oluşur. Pratik yaptıkça, çocuğun konuşma sesleri hedeflenen konuşma sesleriyle eşleşmeye başlar. Bir konuşma modeline göre, işitsel korteks (konuşma seslerinin işitsel temsilini barındıran bölge), konuşma planlaması ve yürütme alanlarıyla bağlantılıdır. Bu bağlantı, araştırmacıların sol yarıkürede çok daha fazla gelişmiş olduğunu öne sürdüğü bir dorsal akım aracılığıyla sağlanır. Araştırmacılar, bu dorsal akımın anatomik olarak beynin ön (motor) ve arka (duyusal) kısımlarında yer alan yapıları birbirine bağlayan önemli bir beyaz madde yolu olan superior longitudinal fasciculus'a (SLF) karşılık geldiğini iddia etmektedirler. Beyaz madde yolları, bir beyinden diğerine sinir impulsları ileten elektrik kabloları gibi davranır. Bu beyaz madde yollarının bütünlüğü bozulursa, konuşmayı destekleyen ana bölgeler arasında gerçekleşmesi gereken hızlı bilgi alışverişi de bozulabilir.
Bazı nörogörüntüleme verileri, kekeme olan kişilerin akıcı konuşanlara kıyasla sol yarıküredeki büyük bir beyaz madde yolu ile ilgili anormal bağlantılara sahip olabileceğini desteklemektedir (Şekil 1). Bu beyaz madde yolunda, superior longitudinal fasciculus, motor korteks aracılığıyla konuşma motor yürütmesinden sorumlu olan işitsel geri bildirim bölgeleriyle inferior frontal bölgedeki konuşma planlama bölgelerini birbirine bağlar(Şekil 2). Çalışmalar, hem çocuklarda hem de yetişkinlerde kekeme olan kişilerde sol superior longitudinal fasciculus'ta beyaz madde bütünlüğünde ince azalmalar bildirmiştir.
Şekil 1:Sol ve sağ yarıkürede superior longitudinal fasciculus (SLF). SLF, konuşma üretimi için önemli olan birkaç beyin bölgesini birbirine bağlayan büyük bir beyaz madde yoludur. Burada, SLF normal akıcı konuşan 14 birey üzerinden sol ve sağ yarıküre için gösterilmiştir. Sol SLF, sağ SLF'ye kıyasla daha fazla lif yolu yoğunluğuna sahiptir ve bu da konuşma ve dil işlevlerini desteklemedeki rolünü vurgular.
Şekil 2:Sol yarıkürenin basitleştirilmiş bir modeli, inferior frontal bölgeyi (konuşma planlaması), motor korteksi (konuşma yürütmesi) ve işitsel işlemeyi içeren superior longitudinal fasciculus'u, superior longitudinal fasciculus aracılığıyla birbirine bağlı olarak göstermektedir (oklarla gösterilmiştir).
Bazı çalışmalara göre, kekeme konuşan kişiler sol taraftaki bağlantı eksikliklerine tepki olarak sağ beyin tarafında daha büyük hacme ve aktiviteye sahiptir. Buna karşılık, kekeme olmayan yetişkinlerde sol işitsel korteks hacmi sağdan daha büyüktür. Dahası, kekeme olan yetişkinlerde, işitsel ilişkilendirme bölgesinde sağ-sol asimetrisi (sağ daha büyük) olan kişiler daha şiddetli kekemelik sergilemiş ve konuşma üretimi sırasında gecikmeli işitsel geri bildirimden en büyük faydayı görmüştür. Kekeme olan yetişkinlerin çeşitli konuşma üretimi görevleri sırasında beyin aktivite modellerini inceleyen araştırmacılar, işitsel kortekste azalmış ve motor bölgelerde artmış aktivite bulmuşlardır. Kekeme olmayan kontrol grubuna kıyasla, kekeme konuşanlar sağ yarıkürede motor bölgelerde artmış aktivite göstermiştir ve ayrıca beyincikte de artış gözlenmiştir. İşitsel alanlarda azalmış aktivite ile birlikte bu sağ taraflı aşırı aktivite, bu bölgelerdeki anormal anatomiyle ve özellikle sol yarıkürede, işitsel alanlardaki sol taraf eksikliğine bir telafi tepkisi olarak açıklanabilir.
-----

Bu bölgeler için hangi yöntemler uygulanmalı?
Kekemeliğin beynin farklı bölgeleriyle ilişkili olduğu düşünülen anatomik ve fonksiyonel farklılıklar nedeniyle, terapiler genellikle hem davranışsal hem de nörofizyolojik yaklaşımlar içerir.

1. Konuşma Terapisi (Speech Therapy)
-Sol yarıküredeki işitsel korteks, motor korteks, Broca alanı gibi konuşma ile ilgili bölgeler.
Nasıl İşler: Konuşma terapisi, konuşma motor planlamasını ve yürütmesini geliştirmek için yoğun pratik sağlar. Konuşma seslerini doğru şekilde üretmek için gerekli olan kas hareketlerini pekiştirir ve konuşma akıcılığını artırmayı amaçlar. Çocuklar ve yetişkinlerde beyaz madde yollarının gelişimine ve beynin bu bölgeler arasındaki bağlantılarının güçlenmesine katkıda bulunabilir.

Yararlı Yönler: Beyin bağlantılarının yeniden yapılandırılmasına (nöroplastisite) katkı sağlayarak, işitsel geri bildirim ve motor kontrolü iyileştirir.
2. Gecikmeli İşitsel Geri Bildirim (Delayed Auditory Feedback - DAF)
-Sol yarıküredeki işitsel korteks.
Nasıl İşler: Gecikmeli işitsel geri bildirim, kişinin kendi konuşmasını belirli bir gecikmeyle duymasını sağlar. Bu durum, konuşma sırasında işitsel ve motor sistemler arasındaki iletişimi yeniden düzenlemeye yardımcı olabilir. Kekemelik şiddetini azalttığı, akıcılığı artırdığı ve beyindeki işitsel bölgelerin daha iyi entegre olmasına yardımcı olduğu gösterilmiştir.

Yararlı Yönler: Özellikle işitsel korteksin azalmış aktivitesini hedef alarak, beyin tarafındaki asimetrileri dengelemeye yardımcı olabilir.
3. Beyin Stimülasyonu (Brain Stimulation)
-Sol yarıküredeki konuşma üretim alanları (Broca alanı, motor korteks).
Nasıl İşler: Transkraniyal manyetik stimülasyon (TMS) veya transkraniyal doğru akım stimülasyonu (tDCS) gibi teknikler, beyin aktivitesini hedeflenen bölgelere odaklanarak artırabilir. Kekeme olan bireylerde sol yarıküreyi uyarmak ve sağ yarıküredeki aşırı aktiviteyi dengelemek için kullanılabilir.
Yararlı Yönler: Beynin az aktif veya eksik fonksiyon gösteren alanlarının yeniden aktive olmasına yardımcı olabilir. Nörolojik temelli kekemeliği olan kişilerde etkili olabilir.

4. Nörofeedback Terapisi
-Beynin motor ve işitsel alanları.
Nasıl İşler: Nörofeedback terapisi, bireylerin beyin dalgalarını gözlemleyip düzenlemeyi öğrenmelerini sağlar. Kekemelikle ilişkili beyin aktivitelerini kontrol altına almak için beyin dalgası düzenlemesi hedeflenir.
Yararlı Yönler: Beynin sağ-sol dengesizliğini düzeltebilir, konuşma motor kontrolünü ve geri bildirim döngülerini iyileştirebilir.
5. Sol Hemisfer Ağırlıklı Aktiviteler
-Sol yarıküre (özellikle konuşma ile ilgili bölgeler).
Nasıl İşler: Beynin sol yarıküresini daha aktif hale getiren aktiviteler ve egzersizler, konuşma terapisine destek olarak kullanılabilir. Bunlar arasında dil öğrenme, kelime oyunları ve sol hemisfer odaklı bilişsel aktiviteler yer alır.
Yararlı Yönler: Sol yarıkürenin daha az aktif olduğu vakalarda, bu bölgedeki fonksiyonların artırılması sağlanabilir. Motor planlama ve yürütme becerilerini iyileştirir.

6. Psikoterapi ve Kaygı Yönetimi
-Beynin kaygı ve stresle ilişkili bölgeleri (amigdala, prefrontal korteks).
Nasıl İşler: Kekemelik, stres ve kaygı ile şiddetlenebilir. Dolayısıyla, bilişsel davranışçı terapi (BDT) gibi kaygıyı hedefleyen terapiler, kişinin konuşma sırasında yaşadığı anksiyeteyi azaltmaya yardımcı olabilir.
Yararlı Yönler: Kaygıyı azaltarak konuşma sırasında sağ beyin tarafındaki aşırı aktiviteyi dengelemeye katkı sağlar.

7. Uzatmalı Okuma (Prolonged Speech) Tekniği
-Motor korteks, Broca alanı (konuşma planlaması ve yürütme), işitsel korteks (geri bildirim).
Nasıl İşler: Bu teknik, konuşma sırasında her sesi ve kelimeyi bilinçli olarak yavaşlatma ve uzatma üzerine kuruludur. Kişi kelimeleri alışılmış hızın çok altında, uzatarak ve vurgulayarak telaffuz eder. Bu, motor sistemin konuşmayı planlama ve yürütme sürecini kontrol altında tutmasını sağlar.
Konuşmanın akıcılığını artırmak amacıyla kullanılan bu yöntem, beynin işitsel geri bildirim sistemine de hitap eder. Kişi, uzatılmış ve kontrollü bir konuşma ürettiğinde, beyindeki konuşma üretimi ve geri bildirim döngüsü arasında daha sağlıklı bir bağ kurulmasına yardımcı olabilir.
Yararlı Yönleri:
Beynin Motor Kontrolü Üzerinde Etkisi: Beynin motor korteksinin ve konuşma planlama bölgelerinin daha dengeli çalışmasına olanak sağlar. Kekemelik sırasında motor kontrol kaybı yaşayan kişilerde, bu teknik motor planlamayı yeniden düzenleyebilir.
Sol ve Sağ Beyin Aktivitesini Dengelemek: Kekemelik genellikle sol beyinde işitsel geri bildirim ve konuşma motor kontrolü sorunlarına yol açar, bu da sağ beynin aşırı aktivite göstermesine neden olabilir. Uzatmalı okuma, konuşma akışını yavaşlatarak beynin bu iki yarıküresi arasındaki dengesizlikleri düzeltmeye yardımcı olabilir.
Kaygıyı Azaltır: Kekemelikle ilgili kaygıyı ve konuşma baskısını azaltır. Bu teknik, kişinin konuşma hızını düşürdüğü için daha az anksiyete oluşturur ve konuşmanın daha akıcı hale gelmesini sağlar.

Nöroplastisiteyi Destekler: Sürekli olarak bu tekniği uygulamak, beynin konuşma ile ilgili bölgelerinde yeni bağlantılar kurarak uzun vadeli akıcılık sağlayabilir (nöroplastisiteyi teşvik eder).
Uzatmalı okuma, genellikle konuşma terapisi ile birlikte uygulanır. Terapistler, bu yöntemi kişiye öğreterek daha sonra doğal konuşmaya geçişi sağlar. Kişi başlangıçta aşırı derecede yavaş konuşur ve daha sonra hız yavaş yavaş artırılarak daha doğal bir konuşma ritmine geçilir.
Bu teknik konuşma anksiyetesi olan bireyler için özellikle faydalıdır çünkü yavaş ve kontrollü bir konuşma temposu, ani takılmaların önüne geçer ve güvenli bir konuşma ortamı sağlar.
Sonuç olarak, uzatmalı okuma tekniği, motor ve işitsel geri bildirim sistemlerini düzenlemekle birlikte beyin tarafları arasındaki dengesizlikleri azaltabilir. Kekemelikle mücadelede oldukça etkili bir terapi tekniği olarak kabul edilir.

Bu tedavi yaklaşımları, beyin bölgeleri arasındaki bağlantıları iyileştirmeyi ve nörolojik dengesizlikleri düzeltmeyi hedefler. Tedavi planı, kişisel kekemelik tipine ve bireyin yaşadığı beyin farklılıklarına bağlı olarak özelleştirilmelidir.
Cevapla


Hızlı Menü:


Konuyu Okuyanlar: 1 Ziyaretçi
  Tarih: 25/11/2024, 05:43