Gelişimsel kekemelik: Duyusal yönleri olan bir konuşma-motor bozukluğu
Kekeme hastaların tedavisinde duyusal girdinin (örneğin işitsel girdinin) etkilerinin anlaşılması, terapötik yaklaşımların yönlendirilmesine yardımcı olabilir .
Duyusal işleme, özellikle otizm ve DEHB olmak üzere çeşitli tanıların katkıda bulunan bir faktörü olarak tanımlanmıştır, ancak standart olarak gelişimsel kekemelikte bir faktör olarak kabul edilmemiştir. Bu şaşırtıcı olabilir. Kekemeliğin miktarını azaltmak için tasarlanmış işitsel protezler uzun yıllardır mevcuttur ve bu da kekemeliğin en azından bazı yönlerinin konuşma üretimi yerine konuşma algısından kaynaklandığını göstermektedir. Buna rağmen, işitsel protezler kekemelik terapisinde standart olarak kullanılmamaktadır ve kekemelik araştırmaları birincil olarak konuşma üretimine odaklanmaktadır.
Kekemeliğin duyusal yönlerinin açıkça gözden kaçırılması, klasik bir konuşma-motor kontrol bozukluğu statüsünden kaynaklanıyor olabilir. Kekeme konuşma, hecelerde istemsiz uzatmalar veya hecelerin tekrarları ile karakterize edilir. Bazen uzatmalar sessizdir, çünkü ilişkili kas gerginliği hava akışını engellemiştir. Bunlara bloklar denir. Örneğin, dil ile velum veya alveolar sırt arasındaki kapanmadan veya gırtlak içinde meydana gelebilirler. Okuyucu, dudaklarını bir arada tutarken 'bang' kelimesini söylemeye çalışarak kekeme bir bloğu taklit edebilir.
Bloklar sırasında oluşan kas spazmları kekemeliğin ayırt edici özelliğidir. Bloklar deneyimi, özellikle beklenmedik ve istemsiz bir şekilde ortaya çıktığında, oldukça rahatsız edici olabilir. Sonuç olarak, kekeme olan birçok kişi, genellikle kekemeliklerinin başlangıcından kısa bir süre sonra ortaya çıkan geçici çözümler üretir. Gelişimsel kekemeliğin tipik başlangıcı, konuşma ifadelere veya cümlelere dönüştürüldükten kısa bir süre sonra, üç ila beş yaş civarındadır. Kekeme çocukların geliştirdiği, ikincil kekemelik olarak adlandırılan geçici çözümler, açık veya örtülü olabilir. Açık ikincil kekemeliğin bazı örnekleri, bir ifadeyi tamamlama girişiminde ek kas gücü ve ayak vurma veya el hareketleri gibi zamanlama davranışlarını içerir. Gizli ikincil kekemeliğin bazı örnekleri, kekelenen bir kelimeyi başka bir kelimeyle değiştirmeyi ve kekemelik beklendiğinde konuşma durumundan tamamen kaçınmayı içerir.
Bu tür stratejiler ilk başta kekemelikle ilişkili zorlukların bazılarını çözebilse de, ikincil kekemelik genellikle birincil kekemelikten çok daha sorunlu hale gelir. Sonuç olarak, çocukluk terapisinin çoğu ikincil kekemeliğin gelişmesini önlemek için tasarlanırken, yetişkin terapisi yerleşik hale gelen ikincil kekemeliğin öğrenilmemiş olabilmesi için tasarlanmıştır. Kullanılan yaklaşım genellikle psikolojik terapi ve konuşma çalışmasının bir kombinasyonudur. Bu tür terapiler ikincil kekemeliği büyük ölçüde azaltabilir veya hatta ortadan kaldırabilir ve yalnızca birincil kekemeliğin uzatmalarını ve tekrarlarını bırakabilir. İstenirse, birincil kekemeliğin kendisi daha sonra azaltılabilir. Bunu yapma stratejisi genellikle kekemelik meydana geldiğinde veya öngörüldüğünde tekrarlar yerine tutarlı bir uzatma seçimini içerir. Pratik yaparak, gerginliği azaltarak uzatmalar azaltılabilir ve böylece konuşmacı ve dinleyici tarafından fark edilmez hale gelebilir. Gelişimsel kekemeliğin ilerlemesi ve terapi stratejileri görselde özetlenmiştir.
Peki, kekemeliğin miktarını azaltabilen işitsel protezler hakkında ne düşünmeliyiz? Bu tür cihazlar, az önce ana hatlarıyla belirtilen kekemelik açıklamasına doğrudan uymuyor ve dahası, kekemeliğin protez gerektirmeyen etkili bir tedavisi varsa, bunlara gerek bile yok gibi görünüyor. Cevap olarak en azından üç nokta var. Birincisi, kekemelik için konuşma terapisinin kekemeliğin miktarını azaltacağına dair bir garanti yoktur, terapi genellikle hem terapist hem de danışan için oldukça yorucu olur. İkincisi, işitsel protezler kekemelik terapisinin tek bileşeni olduğunda, etkiler kısa ömürlü olabilir ve bazıları için hiç ortaya çıkmayabilir. Son olarak, işitsel protezlerin etkililik kazandığı mekanizma iyi anlaşılmamıştır.
Alıntı:"Kekemelik terapisinin tek bileşeni işitsel protezler olduğunda, etkileri kısa ömürlü olabilir ve bazılarında hiç görülmeyebilir"
Bunun anlamını çıkarmak için, bir an için ikincil kekemeliği psikolojik terapiler kullanılarak değiştirilebilen öğrenilmiş bir davranış olarak bir kenara bırakabiliriz. Bu, birincil kekemeliği (yani uzatılmış veya tekrarlanan heceleri) kalan terapi hedefi olarak bırakır. Üretimi değiştiren konuşma terapisi, daha sonra kısaltılabilen uzatmaların kasıtlı olarak seçilmesinden oluşur ve daha önce tanımlanmıştır. Beyin fonksiyonunu değiştirmek için tasarlanmış terapiler de vardır. Bunların hepsi şu anda deneyseldir ve transkraniyal doğru akım uyarımı ve nörotransmitter fonksiyonunu değiştiren ilaç terapileri gibi nörolojik terapileri içerir. Deneysel terapilerin konuşma üretimi için önemli olduğu düşünülen beyin bölgelerine yönelik olmasına rağmen, bu tür beyin bölgelerinin konuşma algısı için de önemli olabileceği dikkat çekicidir. Bilinçli eklemleme tekniği ve beyin fonksiyonu değişikliği için terapileri tanımladıktan sonra, birincil kekemelik için olası son terapi türü duyusal geri bildirimdir.
Vokalizasyon sırasında seçmelerde yapılan hemen hemen her türlü değişiklik kekemeliği azaltma etkisine sahip olabilir. Belirlenen en erken örneklerden biri, ikinci konuşmacının kekeme kişiyle aynı metni okuduğu koro konuşmasıydı. 1950'lerde, işitsel geri bildirimdeki gecikmenin benzer bir etkiye sahip olduğu bulundu. 1970'lerin sonlarında, laringeal mikrofon ve kulaklıkların üzerinde beyaz gürültü maskelemesi bulunan ticari bir protez olan Edinburgh Masker, kekeme kişilerin kamusal alanlarda değiştirilmiş işitsel geri bildirimin etkisinden yararlanmasını sağladı. 1980'lerde, gecikmeli işitsel geri bildirim kullanan Walkman tarzı cihazlar takip edildi. 1980'lerin sonlarında, frekans kaydırmalı geri bildirimin de kekemeliği azalttığı bulundu. Bu, gecikme ve frekans kaydırmayı birleştiren bir işitme cihazı tarzı cihazın ortaya çıkmasına yol açacaktı. Cihaz, 2000'lerin başında Oprah Winfrey Show'da yer alması da dahil olmak üzere yoğun bir tanıtım aldı . Benzer işlevsellik artık iOS veya Android'deki uygulamaları kullanarak kablosuz kulaklıklarla da kullanılabiliyor.
Tüm bu cihazlardaki ortak bir özellik, yalnızca hava iletimi kullanılmasıdır. Bununla birlikte, kişinin kendi sesi, vestibüler bir bileşen de dahil olmak üzere yaklaşık olarak eşit bir hava ve vücut iletimi karışımı yoluyla duyulur ve bu afferent akımlar somatosensoriyel geribildirimle birleştirilir ve kortikofugal motor aktivitesi tarafından değiştirilir. Kendi araştırmam, kekeme kişilerde vestibüler fonksiyonun atipik olduğunu ortaya koymuştur ve benzer sonuçlar vibrotaktil uyarım kullanılarak bulunmuştur. Bu, kekeme kişilerde seslendirme sırasında çok duyulu geribildirimin sürekli araştırılması için sahneyi hazırlar ve insan kekemeliği mutasyonlarının homologlarını içerecek şekilde tasarlanmış bir fare modelinin kullanılabilirliğiyle deneysel olasılıklar artar. Kekemelik, duyusal bütünleşmedeki değişikliklerin konuşma-motor fonksiyonunu anlamamıza yardımcı olduğu bir durum olabilir.
Görsel: Bazı farklı kekemelik türleri. Gelişimsel kekemelik genellikle basit uzatmalar ve tekrarlar olarak başlar. Konuşmacının davranışı değiştirme girişimleri sıklıkla ikincil kekemeliğe yol açabilir ve bu da sıklıkla çözümsüz hale gelir. (entandaudiologynews - Max Gattie)
![[Resim: ent-nd24-types-of-stuttering-tree.jpg?wi...height=283]](https://www.entandaudiologynews.com/media/38588/ent-nd24-types-of-stuttering-tree.jpg?width=555;height=283)