Kekemeliğin Nöral Temelleri
Doktora tez konumla ilgili çok güvendiğim bir bilim insanına akıl danıştığımda ilk tepkisi “neden kekemelik üzerinde çalışıyorsun, kekemelik psikolojik bir problem değil mi?” olmuştu. Ben de kekemeliğin mekanizmasından biraz bahsedip araştırma önerisi hazırladıktan sonra tezimle ilgili büyük destek verdi. Bu toplumda çok yaygın olan bir görüş ve kökleri kekemeliğe ilişkin teorilere dayanıyor. Ancak şu anda geçmişten çok daha iyi araştırma yöntemlerine sahibiz ve nörobilimle ilgili tüm araştırmaların gösterdiği sonuç kekemeliği olanlarda beyinde dil şebekesinde gözlenen yapısal ve işlevsel farklılıklar. (Aslında psikolojik, nörolojik ayrımı da yapay bir ayrım olup en ağır psikiyatrik hastalıklar da beyindeki belli alanların farklı çalışması ile ilgili ancak bu konu bu yazının konusu değil.)
Peki dil şebekesi nedir ya da şebeke kavramı nedir? Beynimizde çok kritik işlevler farklı beyin bölgeleri ve bunları birbirine bağlayan kablolar (sinir ağları) tarafından yönetilir. Bu sinir ağlarına şebeke adı verilir. Beyin şebekelerini ilk olarak 1990 yılında tanımlayan kişi Türk bir bilim insanı olan Marsel Mesulam’dır.
5 adet şebeke vardır.
1. Mekansal oryantasyon şebekesi
2. Bellek ve emosyon şebekesi
3. Yüz ve nesne tanıma şebekesi
4. Yürütücü işlevler ve sosyal davranış şebekesi
5. Dil şebekesi.
Dil şebekesindeki beyin bölgeleri ve bunları birbirine bağlayan kabloların belli noktalarındaki hasarlar birbirinden tamamen farklı dil ve konuşma sorunlarına neden olur.
Peki kekemeliği olanlarda bu şebekenin neresinde ne tür farklılıklar gözlenir? Bunu bir sonraki yazımda ele alacağım.
Nörobilim Doktoru ve Uzman Dil ve Konuşma Terapisti
Dr. Öykü TEZEL BAYRAKTAROĞLU