Kekemelikte Ketamin,Gaba ve Glutamat'ın Rolü?
Ketamin, geleneksel antidepresanlardan farklı şekilde ve çok daha hızlı etki eder. Beyinde sinir hücreleri arasındaki iletişimi sağlayan ana uyarıcı kimyasal madde olan glutamat üzerinden etki gösterir.Ketamin’in antidepresan etki mekanizması hala tam olarak bilinmemekle birlikte, beyinde sinir hücrelerinin olgunlaşmasını ve aralarındaki bağlantıları arttırdığı düşünülmektedir. Bunun yanında beyin hücrelerinde sinyal iletimini etkileyerek hızlı antidepresan etkileri sağladığı ileri sürülmüştür.The Economist, Ukraynalı askerlere savaşta yaşadıkları stresin ardından tedavi bahanesiyle psychedelic ilaçlar vermek istediklerini yazıyor .
Yayın, 2023'ün başlarında şok geçiren askeri psikolog Igor Kholodylo'nun hikayesini anlatıyor. Yaralandıktan sonra kekemelik ve konuşma bozukluğu yaşadı; hiçbir tedavi işe yaramadı. Ancak daha sonra Ukrayna'da psychedelic psikoterapinin kurucusu Vladislav Matrenitsky ile tanıştı ve şu soruyu sordu: Igor ketamin denemek ister mi?
Psikolog bunu kabul etti ve bir miktar ketamin tedavisi sonrasında kekemeliğin ortadan kalkmasına ve konuşmanın tamamen düzelmesine çok şaşırdı. Ayrıca Kholodil'in kabusları ve izolasyonu da ortadan kalktı. Ketaminin tadını beğenmediğini ama hayatından keyif aldığını söyledi.
Ukrayna'da ketamin, akıl hastalıklarının tedavisinde 2017'den beri yasal. Dünyada anksiyete ve depresyondan kurtulmak için çok daha erken dönemde psikedeliklerin kullanıldığı doğrudur: ABD'de 1950'li ve 60'lı yıllarda, hippilerin en parlak döneminde denenmişlerdi. Bundan sonra psikedelik uyuşturuculara verilen siyasi destek azaldı ve bunların eroin kadar sert olduğu düşünülmeye başlandı. Ancak son zamanlarda bu ilaçlar giderek daha sık hatırlanmaya başladı ve Ukrayna bunları kullanmaya ilk hazır olanlardan biri.
Dr. Matrenitsky, ülkede hastalara ketamin tedavisi sunulan tek kliniğin başında bulunuyor. Tedaviye dirençli depresyon, travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) ve anksiyete nedeniyle yaklaşık 300 hastayı tedavi ettiğini iddia ediyor.
Ona göre Ukraynalı askerlerin çoğu ön cephede çok fazla strese maruz kalıyor, bu nedenle tedavi yöntemi onlara fayda sağlayacak. Psikolog ayrıca MDMA ve psilosibin (halüsinojenik mantarlardaki aktif madde) ile de deneyler yapacak.
Harvard Medical(2013):
Ketamin, bir antidepresan olarak umut vaat ediyor anahtar bir proteinin etkisini bloke ederek etki gösterir beyindeki glutamat sinyallemesinde rol oynar. Araştırmacılar bu ilacın depresyonlu insanlar için potansiyel olarak hayat kurtarıcı olabileceğini söylüyor.
Örnek Vaka:
Neredeyse ömür boyu kekeme olan 60 yaşında İspanyol kökenli bir kadına dördüncü aşama böbrek hastalığı nedeniyle bakımevinde yaşarken kendisine depresyon tedavisi için ketamin reçete edildi ve kekemeliği neredeyse anında çözüldü.Ketaminin hastanın kekemeliği üzerindeki etkisi, dopamin sistemi üzerindeki etkisi ile ilgili olabilir.(Springer Nature)
Glutamat fazlalığının ve düşük GABA'nın çocuklarda kekemeliğe neden olabileceğini gösteren yeni çalışmalar var.
Gama aminobütirik asit (GABA), beyninizde bulunan ve vücudunuzun geri kalanına nörotransmiter veya kimyasal haberci olarak çalışan doğal olarak oluşan bir amino asittir. Benzer şekilde Glutamat da beynimizde en çok bulunanlardan biri olan bir nörotransmiterdir.
GABA konuşma için gereklidir. Kelimelerin arasında boşluk yaratmamıza yardımcı olur, konuşmanın devam etmesine ve gevelemesine neden olmaz. Onsuz, dili ve konuşmayı anlamakta da zorluk çekeriz ve sürekli uykulu hissederiz. Aşırı glutamat, sinir sisteminin aşırı uyarılmasına neden olarak konuşma ve motor becerilerde zorluklara, hormonal dengeye ve uykusuzluğa yol açar. Yani biri sakinleşirken diğeri uyarır ve başarılı konuşma gelişimi ve işlevi için her ikisinin de dengede olması gerekir. Dengesizliği olan bir çocuk için konuşmak, zihinsel olarak bataklıkta ilerlemek, kelimeleri bulamamak veya onları net bir şekilde konuşmanın bir yolunu bulmak gibidir.
Sağlıklı işleyen bir bağışıklık sisteminde bu iki nörotransmitter kendi kendini düzenler ve normal fonksiyona izin verir. GABA ve glutamatın dengesiz hale gelmesinin çok sayıda nedeni vardır ve bu dengesizliği araştırmak ve ortadan kaldırmak için yollar vardır.
Sonuçta, çocuğunuzun konuşmasıyla ilgili endişeleriniz varsa ve yanıt bulmakta zorlanıyorsanız glutamat fazlalığı ve düşük GABA olasılığı hakkında doktorunuzla konuşun; onlar, gerektiğinde hem test hem de tedavi konusunda size destek olabilirler.(Carolyn Ledowsky)
Beyniniz birden fazla nörotransmiter sistemi tarafından yönetilir. Bunların en kapsamlıları GABA (gama-aminobütirik asit) ve glutamattır .
GABA için bazı mantarlar, GABA kapsül,pirinç,5htp,taurin,theanin,b6-magnezyum,sosyalleşmek,muz ve etkili olması açısında gaba üzerine bazı psikiyatrik ilaçlar denenebilir.Yalnız bazı ilaçlar kekemeliği kötüleştireceğini unutmayın.Bir süre deneyip gözlemlemek gerekiyor.Broca bölgesi gibi, beynin konuşma üretiminden sorumlu bölgelerindeki beyaz cevher liflerindeki rahatsızlıklar, kişinin yetişkinlikte kekemelik geliştirme riskini potansiyel olarak artırabilir.
![[Resim: Screenshot_20180814-005337.jpg]](https://2.bp.blogspot.com/-lY9SsUOcH3U/W3IEKLVUgTI/AAAAAAAAAK8/4EvoSUQqv8gqzFTOEXtJVCfXrh1rosEQgCLcBGAs/s320/Screenshot_20180814-005337.jpg)
Son yapılan araştırmalara göre; beyindeki motor nöron bölümündeki aşırı dopaminerjik aktivitenin kekemeliğe neden olduğu bilinmektedir. Yukarıdaki resimde alt diyagram, nöronal sinapsin detaylarını göstermektedir. Nörotransmitter, dopamin, diyagramın solundaki presinaptik nöronun dendtritinden çıkar ve resmin ortasında postsinaptik nöronun (kuyruk olarak gösterilmiştir) dendtritine bağlanır. Dopamin uyarıcı bir nörotransmitterdır. Sağ tarafta kısıtlayıcı bir nörotransmitter olan GABA’nın salınımını yapan diğer bir dendrit olduğu görülmektedir. Kısaca açıklamak gerekirse GABA postsinaptik bir nörona bağlandığı zaman dopamin aktivitesini bloke eder ve böylelikle uyarma eylemini gerçekleştirir. Kekemeliğin aşırı dopaminerjik aktivite nedeniyle ortaya çıktığı düşünüldüğünde uygulanması gereken yöntemler direkt olarak dopaminerjik aktiviteyi bloke etmek ya da GABAerjik aktiviteyi artırmaktır.
Dopamin bir nöron reseptörüne bağlanan ve bağlandığı nöron vasıtasıyla aktive olan bir agonisttir. Dopamine ek olarak beyinde agonist olarak çalışan diğer nörotransmitterler de bulunmaktadır. Aynı zamanda beyine harici olarak verilen ilaçlar da agonist olarak görev yapabilir. Diğer taraftan GABA agonist aktivitesini bloke eden bir antagonisttir. Agonistlere benzer biçimde; antagonist olarak görev yapan nörotransmitterler de vardır.(Uzm.Dkt.Ezgi AYAZ)
Doktor kontrolü olmadan herhangi bir ilaç vs kullanmayın.Bilgilendirme amaçlı paylaşılmıştır.