MOZART ETKİSİ
Müziğin bütün canlılar üzerindeki etkisi, yıllar boyu düşünülmüş, tartışılmış, bu konuda araştırmalar yapılmıştır. Canlılar müziği sinir sistemleriyle algıladıklarından ötürü ilk etki bu sistem üzerine oluyor gibi görünmekte. Sonra buradan kalkan uyarılar sonucu genel yapıda bazı değişikliklere varılıyor olmalıdır.Bundan yıllar önce bir Fransız bilginler grubu Afrikaya bir sefer düzenlerler. Amaçları, orada karşılaşacakları ilkel topluluklara çeşitli klasik batı müziğini bant kayıtlarından dinleterek onların tepkilerini gözlemlemektir. Gerçekten de bir bölüm ilkel Afrikalıya, fazla sokulmadan, önce W. A. Mozart’ ın yapıtlarını dinletirler. İlkel topluluk çalınan müziği dikkatle, ama sakin bir biçimde dinler. Sıra L. Van Beethoven’ in yapıtlarına gelince ilkel topluluk öfkelenip, kızarak saldırganlık belirtileri göstermeye başlar.
5 küçük serada, kadife çiçeği ile petunya yetiştiriliyor. Seraların hepsi ayni büyüklükteler. Aynı ışık ile suyu alıyorlar. Toprakları da aynı.Birinci seradaki bitki grubuna Bach, ikincisine Hint klasik müziği, üçüncüsüne yüksek sesli Rock, dördüncüsüne de Country-Western dinletiliyor.Beşinci seradaki bitki grubuna hiç müzik dinletilmiyor.
Sonuç… Bach ile Hint müziğinin bitkilerin büyümesini büyük ölçüde artırdığı görülüyor. çiçekleri daha bollaşıyor.Rock çalınan serada ise bitkiler büyümeye direniyor gibiler. Country-Western çalınan seradaki bitkilerle hiç müzik çalınmayan beşinci seradaki bitkiler, neredeyse benzer bir gelişim gösteriyorlar. Müzik -görülüyor ki- doğayı bile etkiliyor.
Bu deneyi yapan Dorothy Retallack, önce çiçekleri uzun süre incelemiş.
Gözeneklerinin en fazla sabahın ilk saatlerinde, doğa, kuş sesleriyle canlanırken açıldığını, o saatlerde çiçeklerin canlandığını, boylarının büyüdüğünü saptamış. Aldığı esinle seralara müzik yayınına yönelmiş.
Müzik, insanları da mutlu, huzurlu, yaratıcı, umutlu, heyecanlı, güçlü, inançlı, cesur kılabilir. Zihni açar, yaratıcılığı geliştirirerek, “bitkileri olduğu gibi bedeni de iyileştirir.”
Müziğin akıl hastalıkları tedavisindeki rolünü araştıran bilim adamları, Mozart’ın müziğinin akneden Alzheimer’a, çok sayıda hastalığın tedavisinde, öteki bestecilerin eserlerinden daha etkili olduğunu ileri sürüyorlar. Fakat ileri sürülen savlar hep kişisel öykülere dayanıyor. Dahası, bazılarına göre bu müzik, çocukların zekalarını da geliştiriyor.
Bu söylemlerin bir bölümü sağlam bilimsel kayıtlara dayalı. Şikago’da bir sinir cerrahı, Mozart’ın bazı parçalarının bazı hastalarda sara nöbetlerinin sıklığı ile yeğinliğini azalttığını ileri sürerken, Irvine’daki Kaliforniya Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden bilim adamları, bazı Alzheimer hastalarının 10 dakikalık bir Mozart dinletisinden sonra zeka testlerinde daha iyi bir başarım sergilediklerini saptamış.
Fakat Mozart’ın müziğinin yararları konusunda ileri sürülen savların pek çoğu da kişisel öykülere dayanıyor.
--Fransız aktör Gerard Depardieu, çocukluk döneminde kekeme olduğunu, bu rahatsızlığından Mozart dinleyerek kurtulduğunu söylüyor. Bu arada, kekemeliğin sağıtılmasında dizem (ritim) duygusunun kesin etkisi olduğunu anımsayalım. Bilindiği gibi kekeme olanlar konuşurken zorluğa düşerler, ama hiç aksamadan şarkı söyleyebilirler. Bundan yola çıkılarak, kekemeler konuşurken eğer bir dizeme bağlanabilirlerse hiç aksamadan konuşma olanağını elde edebilirler diye düşünmekteyim.
Parisli ressam Katia Eliard, 8 ay boyunca düzenli aralıklarla Mozart’ın müziğini dinleyerek 10 yıllık psikoterapiden daha fazla yarar sağladığını düşünüyor.
Eliard’ın tedavi olduğu Paris’teki Psikiyatri kliniğinin kurucusu doktor Alfred A. Tomatis, çocuklarda görülen ruhsal bozukluklar ile yetişkinlerdeki depresyonun Mozart müziği ile sağıtılabileceğini, 1991 yılında yazdığı “Pourquoi Mozart?..” adlı kitapta anlatıyor. Mozart müziğinin geniş kullanım alanı oldğunu söyleyen Tomatis, bunun özellikle öğrenme güçlüğü olan çocuklarda yararlı olduğunu anlatmakta.
Geleneksel müzik terapistleri Tomatis’in yöntemlerine kuşku ile yaklaşırken, Polonya’da öğrenme zorluğu çeken çocuklar Tomatis’in yöntemleri ile tedavi ediliyor.
Londra’nın banliyölerinden Richmond’da oturan Jackie Hindley 6 yaşındaki oğlu Lawrence’ın bu yöntemden büyük yarar sağladığını anlatıyor. Öğrenme zorluğu ile hiperaktivite sorunu olan Lawrence’ın birkaç seanslık Mozart müziği sağıtımından sonra konuşmalara daha etkin olarak katıldığı, söylenenlere tepki verdiği gözleniyor.
Bu arada üzerinde en fazla tartışılan konu, Mozart’ın beyin gücünü artırdığı savı. Bu görüş ilk kez 1993 yılında saygın bilim dergisi Nature’da yer alan bir makalede bilimsel açıdan ele alındı.
Makaleye kaynak oluşturan çalışmada, Mozart’ın ” Köchel 448, İki Piyano için Re Majör Sonatı”nın ilk bölümü kolej öğrencilerine dinletildi. Parçayı dinleyen öğrencilerin uzamsal testlerde daha başarılı olduğu gözlendi.
Bu sonattan başka Mozart’ ın Köchel 488, 23 no. lu piyano konçertosunun da aynı etkiyi yaptığı söylenir.
Araştırmayı yürüten Wisconsin Üniversitesi’nden doçent Frances Rauscher (aynı zamanda viyolonsel sanatçısı) aynı sınamayı laboratuar sıçanları üzerinde de uyguladı. Sıçanlara, daha annelerinin karnındayken başlayıp, doğduktan sonraki iki ay boyunca aynı sonat dinletildi. Daha sonra bir labirentin içine konuldu. Bu sıçanların üç grup sıçana oranla yollarını daha kolay buldukları izlendi. Diğer gruptakilerden ilkine “beyaz gürültü”, ikincisine sessizlik, üçüncüsüne Amerikalı besteci Philip Glass’ın müziği dinletilmişti.
Bu sonuçlar, aralarında müzik ile ilaçların da olduğu çeşitli uyarıcıların beyindeki etkilerini araştıran bilim adamlarının bulgularıyla uyumluydu. Çok sayıda çalışma bugün, müziğin beynin iki yarıküresi arasındaki bağlantıları artırdığını, güçlendirdiğini gösteriyor. Bu da beyin başarımı ile “farkındalığını” artıran bir gelişme.
Illinois Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden sara konusunda uzman nörolog John Hughes, Mozart’ın müziğinin tedavi edici yönü açısından en iyi sonucu verdiğine inanıyor.
Bir gün Rauscher’ın araştırmasında kullanandığı Mozart sonatının kaydını ele geçiren Hughes, komada olan bir hastasına bu müziği dinletti. Hastasında kriz sıklığının azaldığını büyük bir şaşkınlıkla izleyen Hughes, aynı müziği 39 hastasına daha dinletince 29 tanesinin aynı şekilde tepki verdiğini gördü. “Bu konuda artık hiç kuşkum kalmadı. Vakaların yüzde 80’inde krizlerin azaldığını tespit ettik” diyor.
Diğer klasik müzik parçalarını da hastalarına dinleten Hughes, en tutarlı ve süreklilik gösteren sonuçları Mozart ile aldıklarına dikkat çekiyor.
Hughes’a göre bunun nedeni Mozart’ın melodi yapısından kaynaklanıyor. Çünkü Mozart tersine tekrarlarla müziğini dantel gibi işleyerek meydana getirir. Bu Mozat’ın ayırıcı niteliğidir. İyi kulağı olan birisi, isim vermeden yorumlanan bir yapıtın Mozart olduğunu hemen anlayabilir. Ayrıca Mozart yapıtlarının pek çoğu duygu yüklüdür. Bu özellik onun Mason Locası için yazdığı yapıtlarda daha belirgin olarak farkedilir (çünkü Mozart masondu).
Müzik insanların zeka katsayılarını güvenceli bir biçimde artırıyor, ancak bunun yolu tek. Ayrıca bunun için biraz emek sarf edilmesi gerekiyor. Bu yol, müzik dersleri almaktan geçiyor. Müzik dersi alan 6 yaşındaki çocukların, drama dersi alan çocuklara oranla zeka katsayılarının 2-3 derece arttığı görüldü. Benzer biçimde, Rauscher iki üç yıllık müzik derslerinin sonucunda, okul öncesi çocukların uzamsal muhakeme testlerinden aldıkları puanların, bilgisayar dersi alan çocuklardan daha yüksek olduğunu ortaya çıkarttı.
Büyük bir olasılıkla müzik dersleri, parmak koordinasyonu sağlamak, ses perdesi ile dizeme kulak vermek, bütün bunları duygusal boyutla birleştirmek gibi çok sayıda zihinsel yeteneği geliştiriyor. Kimse bu konuda, daha kesin bir şey söyleyemiyor. Kaldı ki yetişkinlerin de çocuklar gibi müzikten yarar sağlayıp sağlamadıkları bilinmiyor. Yine de müzik dinlemenin kimseye zarar verdiği bugüne dek görülmemiştir.
İndirme linkleri
1-)
2-)
———————————————–
Eski bir makaledir.
Kaynaklar
Don Campbell : Mozart Etkisi . Çeviri : Feryal Çubukçu ; Kuraldışı Yayıncılık Istanbul, 2002.
Robins, Brian. Mozart Sonata for Two Pianos in D major, K. 448. Retrieved on 2007-03-24.
Rauscher FH, Shaw GL, Levine LJ, Wright EL, Dennis WR, Newcomb RL (1997). “Music training causes long-term enhancement of preschool children’s spatial-temporal reasoning”. Neurol. Res. 19 (1): 2-8. PMID 9090630.
Rauscher FH, Shaw GL, Ky KN (1995). “Listening to Mozart enhances spatial-temporal reasoning: towards a neurophysiological basis”. Neurosci. Lett. 185 (1): 44-7. PMID 7731551.
Yanni; Rensin, David (2002). Yanni in Words. Miramax Books, 67. ISBN 1-4013-5194 8.
Sack, Kevin. “Georgia’s Governor Seeks Musical Start for Babies”, The New York Times, 1998-01-15, p. A12. Retrieved on 2007-04-03.
Alfred A. Tomatis : POURQUOI MOZART ? (Editions Fixot – 1991)
Prof. Dr. John Jenkins :The Mozart Effect. epilepsy.org. Retrieved on 2007-08-07.