Okul Öncesi̇ Dönemde Kekemeli̇ği̇ Olan Çocuklara Yaklaşim
Daha önceki yazımda 2,5-6 yaş arası çocuklarda kekemelik başladığında bunun her 100 çocuktan yaklaşık 7 tanesinde görülen bir durum olduğunu ve bunlardan bir tanesinin yetişkinliğe taşındığını söylemiştim. Basit bir matematik yaparsak 7 çocuktan birinin kekemeliği yetişkinliğe taşınıyorsa çocuklukta başlayan kekemeliğin yetişkinlikte devam etme ihtimali %14.
Burada ebeveynlerin aklına gelen iki soru şudur:
1.Terapiye götürürsek boşu boşuna götürmüş olur muyuz? Çünkü düzelme olasılığı %86.
2.Terapiye götürmezsek ve bizim çocuğumuz %14’lük kısma girerse geç kalmış olur muyuz, Hayat boyu pişmanlık yaşar mıyız?
O da en kritik soruyu doğurur “Benim çocuğum hangi gruba girecek?”
Bunu tahmin etmemizi sağlayacak bir yöntem henüz yok. Ancak riski arttıran durumlar var. Bu durumlardan haberdar olmak doğru zamanda müdahale edebilmemizi sağlar:
1. Daha önce bahsettiğim gibi kekemelik erkeklerde daha fazla gözlenir bu nedenle çocuğunuz erkek ise riskiniz artar (ama çocuğunuzun kız olması demek kekemelik asla olmaz demek değil. Çünkü kadınların da %20’lik bir oranı var)
2. Ailesinde kekemelik hikayesi olanlar daha fazla risk altındadır (ancak bunun tam bilinemeyeceğinden bahsetmiştim).
3. Kekemeliği 3,5 yaşından sonra başlayan çocuklar daha fazla risk altındadır.
4. Çocuğunuzda gelişimsel bir dil sorunu varsa bu kekemelikten daha ciddi bir durumdur ve acil müdahale gerektirir.
5. Konuşma anlaşılırlığını etkileyen sorunlar (konuşma sesi bozuklukları) bazen kekemelikle birlikte gözlenir ve riski arttırır.
Diyelim ki bunlar da sizin çocuğunuzda yok. Riskiniz sıfır mı? Ne yazık ki değil.
Peki burada terapistlerin doğru zamanda müdahale etmesi için karar alma süreçleri nasıl oluşur?
1. Öncelikle kekemeliği olan çocuğu değerlendiririz ve aile ve gelişim öyküsünü, olası riskleri öğreniriz.
2. Kekemelik dışında dil ve konuşma gelişiminde aksayan noktalar olup olmadığına bakar ve gerekirse bunun için terapi sürecini başlatırız.
VE EN KRİTİK KISMA GELDİK
3. Eğer dil gelişimi ile ilgili her şey normalse kendiliğinden düzelecek çocukları elekten geçiririz. Burada eleğimiz zamandır. Kekemelik başladığında olağan dışı bir durum yoksa genellikle en az 6 aylık bir takip süresi koyarız (uygun olan durumlarda bunu 1 yıla kadar çıkarttığımız olur). Çünkü etik değerlere önem veren hiçbir dil-konuşma terapisti aileyi gereksiz yere maddi manevi çaba gerektirecek bir sürece sokmak istemez (burada diploması olmayanları veya her meslekten çıkabilecek çürük yumurtaları hariç tutuyorum). Nasıl ki tıpta bazı durumlarda ameliyat kararı hemen verilmez, hasta takip edilir ve gerekli olursa ameliyat yapılır, bizim için de aynı durum geçerlidir. Her yıl kekemelik başlayıp bizimle iletişime geçen pek çok çocuğu takip ederiz ve önemlice bir kısmında terapi süreci hiç başlamaz.
Ancak bazen bu 6 aylık sürenin beklenmediği durumlar da olur:
1. Çocuğun farkındalığı yüksekse ve küçük yaşına rağmen kaçınma davranışları başlamışsa.
2. Aile çok huzursuzsa ve rahatlatılmadıysa.
3. Ailede güçlü bir kekemelik hikayesi varsa ve çocuğun da aynı yoldan gitmekte olduğunu hissediyorsak.
4. Küçük yaşa rağmen şiddetli bloklar gibi konuşmayı çok güçleştiren ve çocuğu rahatsız eden durumlar varsa vb.
Sonuçta çocuğunuz böyle bir durum yaşıyorsa unutmayın ki koşarak acil servise gelir gibi panik olmanıza gerek yok. Aklı selim düşünüp kararlar alacak kadar vaktiniz var. Önce sakin olun ve size uygun bir uzman arayışına girin. Sonrasında da takip süreçlerini tamamlayıp gerekirse terapi sürecini başlatın.
Baştaki soruya tekrar dönelim:
1. Dışarıya çıkacaksınız ve havanın güneşli olma ihtimali % 84. Yağmur ihtimali %16. Yanınıza şemsiye alır mısınız?
2. Peki üzerinizde en sevdiğiniz ipek ceketiniz varsa ve yağmurda üzerinde kalıcı bir leke kalma ihtimali varsa kararınız nasıl olur?
Yazar @ oykutezel