Kekemelikte Anksiyete Bozukluğu ve Sosyal Fobi
![[Resim: sxp83g9.png]](https://i.hizliresim.com/sxp83g9.png)
Kaygı normal bir duygudur. Bu, beyninizin strese tepki verme ve gelecekteki olası tehlikelere karşı sizi uyarma şeklidir.
Herkes zaman zaman kaygı yaşar. Örneğin, işte bir sorunla karşılaştığınızda, bir sınava girmeden önce veya önemli bir karar vermeden önce gergin hissedebilirsiniz.
Aralıklı kaygı normaldir. Ancak anksiyete bozuklukları farklıdır. Bu, sürekli ve ezici endişe ve korkuya neden olan bir grup akıl hastalığıdır. Aşırı kaygı, belirtilerinizi tetikleyebilecek veya kötüleştirebilecek iş, okul, aile toplantıları ve diğer sosyal durumlardan kaçınmanıza neden olabilir.
Tedavi ile anksiyete bozukluğu olan birçok kişi duygularını yönetebilir.
Anksiyete Bozukluklarının Türleri
Birkaç tür kaygı bozukluğu vardır:
- Yaygın anksiyete bozukluğu. Neredeyse hiçbir sebep yokken aşırı, gerçekçi olmayan endişe ve gerginlik hissediyorsunuz.
- Panik atak. Panik atağı tetikleyen ani yoğun bir korku hissedersiniz. Panik atak sırasında terleyebilir, göğüs ağrısı hissedebilir ve hızlı bir kalp atışına sahip olabilirsiniz. Bazen boğuluyormuş veya kalp krizi geçiriyormuş gibi hissedebilirsiniz.
- Sosyal kaygı bozukluğu. Sosyal fobi veya sosyal fobi olarak da adlandırılan bu, günlük sosyal durumlarda ezici bir endişe ve beceriksizlik hissettiğiniz zamandır. Başkaları tarafından yargılanmaktan, utandırılmaktan veya alay edilmekten saplantılı bir şekilde endişeleniyorsunuz.
- Özgül fobiler. Yükseklik veya uçma gibi belirli bir nesne veya duruma karşı yoğun bir korkunuz var. Korku, kabul edilebilir olanın ötesine geçer ve sıradan durumlardan kaçınmanıza neden olabilir.
- Agorafobi. Acil bir durumda kaçmanın veya yardım almanın zor olduğu bir yerde bulunmaktan güçlü bir şekilde korkarsınız. Örneğin, uçakta, toplu taşımada veya kalabalığın içinde sırada beklerken paniğe kapılabilir veya endişeli hissedebilirsiniz.
- Ayrılık kaygısı. Sevilen biri ayrıldığında korku veya endişe yaşayanlar sadece küçük çocuklar değildir. Herkes ayrılık kaygısı bozukluğu geliştirebilir. Bu size dokunursa, yakın olduğunuz kişi görüş alanınızdan çıktığında yoğun bir endişe veya korku hissedersiniz. Sevdiğiniz kişinin başına kötü bir şey gelebilir diye endişeleneceksiniz.
- Seçici dilsizlik. Bu, normalde aileleriyle konuşan küçük çocukların okuldayken toplum içinde konuşmadıkları bir tür sosyal kaygıdır.
- İlaca bağlı anksiyete bozukluğu. Belirli ilaçları veya yasa dışı uyuşturucuları kullanmak veya belirli ilaçlardan kaçınmak, anksiyete bozukluğunun bazı belirtilerine neden olabilir.
Anksiyete bozukluklarının ana semptomu aşırı korku veya endişedir. Anksiyete bozuklukları ayrıca nefes almayı, uyumayı, hareketsiz kalmayı ve konsantre olmayı zorlaştırabilir. Spesifik semptomlarınız, sahip olduğunuz anksiyete bozukluğunun türüne bağlıdır.
Genel semptomlar:
- Panik, korku ve kaygı
- Panik, kıyamet veya tehlike duyguları
- Uyku sorunları
- Sakin ve hareketsiz kalamama
- Soğuk, terli, uyuşmuş veya karıncalanan eller veya ayaklar
- nefes darlığı
- Artan terleme
- Normalden daha hızlı ve daha sık nefes alma (hiperventilasyon)
- Kalp çarpıntısı
- Kuru ağız
- Mide bulantısı
- gergin kaslar
- Baş dönmesi
- Sorun hakkında tekrar tekrar düşünmek ve duramamak (ruminasyon)
- odaklanamama
- Korkutucu nesnelerden veya yerlerden yoğun veya zorlayıcı bir şekilde kaçınma
Anksiyete Bozukluğunun Nedenleri
Araştırmacılar kaygı bozukluklarına neyin neden olduğunu tam olarak bilmiyorlar. Şeylerin karmaşık karışımı, onlarla kimin karşılaşıp kimin karşılaşmadığı konusunda rol oynar.
Anksiyete bozukluklarının bazı nedenleri:
- Genetik. Anksiyete bozukluklarına yatkınlık kalıtsal olabilir.
- Beynin kimyası. Bazı araştırmalar, anksiyete bozukluklarının beyindeki korku ve duyguları kontrol eden hatalı devrelerden kaynaklanabileceğini öne sürüyor.
- Stres. Bu, gördüğünüz veya deneyimlediğiniz stresli olayları ifade eder. Genellikle anksiyete bozukluklarıyla ilişkilendirilen yaşam olayları arasında çocukluk istismarı ve ihmali, sevilen birinin ölümü, saldırı veya şiddet yer alır.
- Uyuşturucudan çekilme veya kötüye kullanma. Bazı kaygı belirtilerini örtbas etmek veya azaltmak için bazı ilaçlar kullanılabilir. Anksiyete bozukluğu genellikle alkol ve madde kullanımı ile el ele gider.
- Tıbbi durumlar. Bazı kalp, akciğer ve tiroid rahatsızlıkları, anksiyete bozukluklarına benzer semptomlara neden olabilir veya anksiyete semptomlarını kötüleştirebilir. Anksiyete hakkında bir doktorla konuşurken, diğer tıbbi durumları ekarte etmek için eksiksiz bir tıbbi muayeneden geçmek önemlidir.
Bazı şeyler ayrıca bir anksiyete bozukluğu geliştirme olasılığınızı artırır. Bunlar sözde risk faktörleridir. Bazı risk faktörlerini değiştiremezsiniz, ancak bazılarını değiştirebilirsiniz.
Anksiyete bozuklukları için risk faktörleri şunları içerir:
- Akıl sağlığı bozukluğunun tarihi. Depresyon gibi başka bir ruhsal bozukluğa sahip olmak, kaygı bozukluğu geliştirme riskini artırır.
- Çocuklukta cinsel istismar. Çocuklukta duygusal, fiziksel ve cinsel istismar veya ihmal, yaşamın ilerleyen dönemlerinde anksiyete bozuklukları ile ilişkilidir.
- İncinme. Travmatik bir olay yaşamak, panik atakları tetikleyebilen travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) riskini artırır.
- Olumsuz yaşam olayları. Erken çocukluk döneminde bir ebeveynin kaybı gibi stresli veya olumsuz yaşam olayları, kaygı bozukluğu geliştirme riskini artırır.
- Ağır hastalık veya kronik hastalık. Sağlığınız veya sevdiğiniz birinin sağlığı hakkında sürekli endişelenmek veya hasta olan birine bakmak sizi bunalmış ve endişeli hissettirebilir.
- Madde bağımlılığı. Alkol ve yasadışı uyuşturucu kullanımı, anksiyete bozukluğu geliştirme olasılığını artırır. Bazı insanlar bu maddeleri kaygı belirtilerini örtbas etmek veya hafifletmek için de kullanır.
- Çocuklukta utangaçlık. Utangaçlık ve tanıdık olmayan insanlardan ve çocukluk dönemindeki yerlerden çekilme, ergenlerde ve yetişkinlerde sosyal kaygı ile ilişkilidir.
- Kendine güvensiz. Olumsuz benlik algıları sosyal kaygı bozukluğuna yol açabilir.
Belirtileriniz varsa, doktorunuz sizi muayene edecek ve tıbbi geçmişiniz hakkında sorular soracaktır. Belirtilerinize neden olabilecek diğer sağlık durumlarını ekarte etmek için testler yapabilirler.
Doktorunuz nasıl hissettiğiniz için herhangi bir fiziksel sebep bulamazsa, sizi bir psikiyatriste, psikoloğa veya başka bir akıl sağlığı uzmanına sevk edebilir. Bu doktorlar size sorular soracak ve anksiyete bozukluğunuz olup olmadığını öğrenmek için araçlar ve testler kullanacak.
Doktorlarınız tanı koyarken semptomlarınızın ne kadar süredir olduğunu ve ne kadar yoğun olduğunu dikkate alacaktır. Endişenizin eğlenmenize veya evde, işte veya okulda günlük görevleri yapmanıza engel olup olmadığını doktorlarınıza veya danışmanlarınıza bildirmeniz önemlidir.
ABD Önleyici Hizmetler Görev Gücü, 8 ila 18 yaş arası çocuk ve ergenlerde anksiyete taraması ve 12 ila 18 yaş arası ergenlerde majör depresif bozukluk (MDB) taraması önermektedir.
Anksiyete bozukluğu tedavisi
Bir anksiyete bozukluğunun semptomlarını azaltmak ve yönetmek için birçok tedavi mevcuttur. Tipik olarak, anksiyete bozukluğu olan kişiler ilaç alır ve danışmanlık ister.
Anksiyete bozukluğu tedavisi şunları içerir:
İlaçlar. Anksiyete bozukluklarını tedavi etmek için çeşitli ilaç türleri kullanılır. Hangisinin sizin için en iyi olduğuna karar vermek için her ilacın artıları ve eksileri hakkında doktorunuzla veya psikiyatrınızla konuşun.
- Antidepresanlar. Modern antidepresanlar (SSRI'lar ve SNRI'ler) genellikle anksiyetesi olan kişiler için reçete edilen ilk ilaçlardır. SSRI örnekleri, essitalopram ve fluoksetindir. SNRI'ler arasında duloksetin ve venlafaksin bulunur.
- Diğer antidepresanlar. Bunlara trisiklik ilaçlar ve monoamin oksidaz inhibitörleri (MAOI'ler) dahildir. Kan basıncında düşüş, ağız kuruluğu, bulanık görme ve idrar retansiyonu gibi yan etkiler bazı insanlar için rahatsız edici veya güvensiz olabileceğinden daha az sıklıkla kullanılırlar.
- Benzodiazepinler. Sürekli panik veya endişe duyguları yaşarsanız, doktorunuz bu ilaçlardan birini reçete edebilir. Kaygıyı azaltmaya yardımcı olurlar. Örnekler alprazolam (Xanax) ve klonazepamdır (Klonopin). Hızlı çalışırlar, ancak onlara bağımlı olabilirsiniz. Genellikle bir anksiyete bozukluğu tedavisine yardımcı olması amaçlanır ve bunları uzun süre almamalısınız.
- Beta blokerler. Bu tür yüksek tansiyon ilaçları ruhsatsız olarak kullanılır ve kalp çarpıntısı veya titreme gibi fiziksel kaygı belirtileriniz varsa kendinizi daha iyi hissetmenize yardımcı olabilir. Bir beta engelleyici, akut bir anksiyete atağı sırasında rahatlamanıza yardımcı olabilir.
- Antikonvülsanlar. Epilepsi hastalarında nöbetleri önlemek için kullanılan bu ilaçlar bazen kaygı bozukluğunun belirli semptomlarını hafifletmek için etiket dışı olarak kullanılır.
- Antipsikotikler. Diğer tedavilerin daha iyi çalışmasına yardımcı olmak için bu ilaçların düşük dozları etiket dışı olarak eklenebilir.
- Buspiron. Bu sakinleştirici ilaç bazen kronik kaygıyı tedavi etmek için kullanılır. Semptomlarda tam bir rahatlama görmeden önce birkaç hafta almanız gerekecek.
- Psikoterapi: Bu, duygularınızın davranışlarınızı nasıl etkilediğini öğrenmenize yardımcı olan bir danışmanlık türüdür. Buna bazen konuşma terapisi denir. Nitelikli bir akıl sağlığı uzmanı sizi dinleyecek ve düşünceleriniz ve duygularınız hakkında konuşacak ve bunları ve anksiyete bozukluğunuzu anlamanın ve onlarla başa çıkmanın yollarını önerecektir.
- Bilişsel Davranışçı Terapi (CBT): Bu yaygın psikoterapi türü, size olumsuz veya paniğe neden olan düşünce ve davranışları nasıl olumluya çevireceğinizi öğretir. Korkutucu veya rahatsız edici durumlara dikkatlice yaklaşmayı ve onlarla endişelenmeden başa çıkmayı öğreneceksiniz. Bazı yerler aile ve grup CBT seansları sunar.
Anksiyete bozukluğunun semptomlarını yönetme
Bu ipuçları belirtilerinizi kontrol etmenize veya azaltmanıza yardımcı olabilir:
- Bozukluğunuz hakkında bilgi edinin. Ne kadar çok bilirseniz, yol boyunca semptomların ve engellerin üstesinden gelmek için o kadar iyi hazırlanırsınız. Aklınıza takılan soruları doktorunuza sormaktan çekinmeyin.
- Tedavi planınıza bağlı kalın. İlacın aniden kesilmesi hoş olmayan yan etkilere ve hatta kaygı belirtilerine neden olabilir.
- Kahve, çay, kola, enerji içecekleri ve çikolata gibi kafein içeren yiyecek ve içecekleri azaltın. Kafein ruh halini değiştiren bir ilaçtır ve anksiyete bozukluklarının semptomlarını şiddetlendirebilir.
- Alkol ve keyif verici sokak uyuşturucularından kaçının. Madde kötüye kullanımı anksiyete bozuklukları riskini artırır.
- Doğru yiyin ve egzersiz yapın. Koşu ve bisiklete binme gibi hızlı aerobik egzersiz, stres seviyelerini azaltan ve ruh halini iyileştiren beyin kimyasallarının salınmasına yardımcı olur.
- Daha iyi uyu. Uyku sorunları ve anksiyete bozukluğu sıklıkla el ele gider. İyi bir dinlenme önceliğiniz olsun. Yatmadan önce rahatlatıcı bir ritüel izleyin. Hala uyumakta zorluk çekiyorsanız doktorunuzla konuşun.
- Rahatlamayı öğrenin. Stres yönetimi, anksiyete bozukluğu tedavi planınızın önemli bir parçasıdır. Meditasyon veya farkındalık gibi şeyler, yoğun bir günün ardından gevşemenize ve tedavinizin etkinliğini artırmanıza yardımcı olabilir.
- Günlük tutmak. Günün geri kalanı için düşüncelerinizi yazarak, rahatlayabilir ve bütün gece endişeli düşüncelerle sağa sola dönüp durmazsınız.
- Olumsuz düşüncelerinizi yönetin. Kaygılı olanlardan ziyade olumlu düşünceler kaygıyı azaltmaya yardımcı olabilir. Ancak, belirli kaygı türlerine sahipseniz bu yanıltıcı olabilir. Bilişsel davranışçı terapi size düşüncelerinizi nasıl yönlendireceğinizi öğretebilir.
- Arkadaşlarla bir araya gelin. Yüz yüze, telefonda veya bilgisayarda olsun, sosyal bağlantılar insanların gelişmesine ve sağlıklı kalmasına yardımcı olur. Kendilerini destekleyen ve onlarla bağlantı kuran yakın arkadaşları olan kişilerin sosyal kaygı düzeyleri daha düşüktür.
- Destek ara. Bazı insanlar, aynı semptomları ve duyguları yaşayan diğer insanlarla bağlantı kurmayı yararlı ve ilham verici bulur. Kendi kendine yardım veya destek grupları, sorunlarınızı ve başarılarınızı orada bulunmuş veya bulunmuş diğer insanlarla paylaşmanıza olanak tanır.
- Herhangi bir reçetesiz ilaç veya bitkisel ilaç almadan önce doktorunuza veya eczacınıza danışın. Birçoğu, kaygı semptomlarını kötüleştirebilecek kimyasallar içerir.
Anksiyete bozukluğu ile yaşamak zor ve sinir bozucu olabilir. Sürekli endişe ve korku, kendinizi yorgun ve korkmuş hissetmenize neden olabilir. Belirtileriniz hakkında doktorunuzla konuştuysanız, endişenizden kurtulmak için ilk adımı attınız demektir.
Size uygun doğru tedaviyi bulmak biraz zaman alabilir. Birden fazla anksiyete bozukluğunuz varsa, birden fazla tedaviye ihtiyacınız olabilir. Anksiyete bozukluğu olan çoğu insan için tedavi ve danışmanlığın bir kombinasyonu en iyisidir. Doğru bakım ve tedavi ile semptomlarınızı yönetmeyi ve başarılı olmayı öğrenebilirsiniz.
Rf:
demosfen.org
Yazıda belirtilmiş ilaçları kullanacak olanlar lütfen bir psikiyatrist'e gitmeden kendi başına kullanmasın!
Diğer: Kekemelik Probleminde Sosyal Kaygıların Etkisini Kanıtladı