Kekemelikten Kaçınma Terapisi (ARTS)
Teori ve Çerçeve
“Temel olarak kekemelik bir konuşma bozukluğu değil, benlik ve rol etrafında dönen bir çatışma, bir kimlik sorunu.” - Joseph SheehanKekemelikten Kaçınma Önleme Tedavisinin (ARTS) kökleri, California, Los Angeles Üniversitesi'nde psikoloji profesörü olan Joseph Sheehan'ın ve konuşma patolojisti eşi Vivian Sheehan'ın öncü çalışmalarında bulundu. Sheehans, kekemelik yapanlar arasında gözlemlenen davranışlar ve paradokslar için bir açıklama oluşturmak için çatışma teorisi ve rol teorisinden kavramları uyguladı.
Çatışma Teorisi: Günlük kekemelik deneyimi, “konuşmadan kaçınma çatışması” olarak görülüyor; bu nedenle, konuşma iletişiminden hem konuşma hem de engelleme arzusu, yalnızca iletişime engel olan uyumsuz reaktif davranışlarda değil, aynı zamanda “zihinsel jimnastikte” günlük hayata katılımı sınırlar. Başkalarının ne düşüneceği konusundaki olumsuz düşünceler konuşma ve / veya kekemelik korkusuyla bir araya gelir ve birçok düzeyde kaçınmaya yol açar; kelime / sesten kaçınma, durumsal kaçınma ve ilişkileri ve yaşam tercihlerini etkileyen kaçınma. Öte yandan, kaçınmanın azaltılması (korkulan durumlara yaklaşmak) çatışmaları çözer.
Rol Teorisi: Kekeme yapan insanlar akıcılık dönemleri yaşar: “Bazen kekeliyorum, bazen yokum”. Akıcılık cazibesi, kimliğini gizleyen kişi olarak kimliğini gizlemeye zorlayanlara yol açar. Akıcı olan birinin “rolünü oynamak”, örneğin düşünmeyi, garip şekillerde konuşmayı, bir sorunun cevabını bilmiyormuş gibi davranmayı, yanlış rol yapma davranışını gerektirir. Kekemelik ortaya çıktığında, rol çatışması ortaya çıkar ve utançla, yani “benlik” hakkında olumsuz duygular ortaya çıkar. Öte yandan, rol uyumu, tınlayan bir kişi olarak kendini kabullenmeyi gerektirir.
Kekemelik Sorunu
“Kekemeliğin başarılı bir şekilde bastırılması sorunu sürdüren ve sürdüren şeydir.” - Joseph Sheehan
Kekemelik edenler kekemeliğin sonuçlarını genç yaşlardan itibaren öğrenirler. Bir dinleyicinin onaylamamaya bakmak, göz temasını kesmek, kesmek veya birinin cümlelerini bitirip bitirmemesi veya çocuğun kendi hayal kırıklığı ve öz eleştirisinin iş yerinde olup olmadığı, kekemelik yapmanın “tamam” olmadığını fark eder. Bu ince ve çoğu zaman istenmeyen olumsuz geribildirim, kaçınma döngüsüne başlar. Sonuç olarak, biri kekelemeyi bastırmanın yollarını çabucak keşfediyor: Bir parmağa dokunmak, göz hesabını kırmak, müdahaleleri kullanmak (örn.
korkulan bir kelimenin önünde “um” veya “uh” derken), daha önce akıcı bir şekilde konuşulan kelimeleri veya cümleleri tekrarlamak, kelimeleri değiştirmek veya sadece konuşmamak. Bu “hileler” geçici akıcılığı tetikler, çünkü bir kişinin konuşma biçiminin normalliğini değiştiren yeni davranışlardır ve belki de dikkat dağıtıcı sayılabilir. Operasyonel koşullanmanın öğrenme paradigması aracılığıyla anlaşılabilirler; burada, birinin olumsuz bir uyarıcıdan kaçmasına izin veren bir davranış (“hile”) güçlendirilir ve kekemelik yapısının bir parçası haline gelir. Sık sık uymamızın ve başkalarını memnun etmemiz söylenen bir dünyada, bu hileler etkili bir başa çıkma mekanizması gibi görünebilir; Ancak, onlar bir şey ama. Bunları kullanmak, potansiyel olarak utanç verici bir durumdan kaçarken geçici bir rahatlama sağlayabilir, ancak yenilik kısa sürede tükenir ve konuşmacı kekemeliği bastırmak için yeni yöntemler keşfetmeye zorlanır. Örneğin, göz temasının kesilmesi, bir konuşma sırasında kekeme momentinden kaçmaya yardımcı olur (birinin adını söyleyerek). Ancak, bir süre sonra, yenilik ortadan kalkar ve gözle teması kesmenin artık yardımcı olmadığını keşfederler. Sonuç olarak, göz temasını keser (alışkanlıkla) ve yeni bir kaçış davranışı ekler, örneğin, adlarını söylemeden önce “um” diyerek tekrar kaçmalarına izin verir. Kısa bir süre sonra kekemelik, kolay bir sakatsızlık biçiminden, zorlu kaçış davranışlarına ve verimsiz ve sarsıntılı bir iletişim biçimine dönüştü. Aynı zamanda, kekemelik korkusu artar çünkü sürekli kaçınılır.
Göz temasının kesilmesi, bir konuşma sırasında kekeme momentinden kaçmaya yardımcı olur (birinin adını söyleyerek). Ancak, bir süre sonra, yenilik ortadan kalkar ve gözle teması kesmenin artık yardımcı olmadığını keşfederler. Sonuç olarak, göz temasını keser (alışkanlıkla) ve yeni bir kaçış davranışı ekler, örneğin, adlarını söylemeden önce “um” diyerek tekrar kaçmalarına izin verir. Kısa bir süre sonra kekemelik, kolay bir sakatsızlık biçiminden, zorlu kaçış davranışlarına ve verimsiz ve sarsıntılı bir iletişim biçimine dönüştü. Aynı zamanda, kekemelik korkusu artar çünkü sürekli kaçınılır. Göz temasının kesilmesi, bir konuşma sırasında kekeme momentinden kaçmaya yardımcı olur (birinin adını söyleyerek). Ancak, bir süre sonra, yenilik ortadan kalkar ve gözle teması kesmenin artık yardımcı olmadığını keşfederler. Sonuç olarak, göz temasını keser (alışkanlıkla) ve yeni bir kaçış davranışı ekler, örneğin, adlarını söylemeden önce “um” diyerek tekrar kaçmalarına izin verir. Kısa bir süre sonra kekemelik, kolay bir sakatsızlık biçiminden, zorlu kaçış davranışlarına ve verimsiz ve sarsıntılı bir iletişim biçimine dönüştü. Aynı zamanda, kekemelik korkusu artar çünkü sürekli kaçınılır. ismini söylemeden önce “um” deyince tekrar kaçmalarını sağlayın. Kısa bir süre sonra kekemelik, kolay bir sakatsızlık biçiminden, zorlu kaçış davranışlarına ve verimsiz ve sarsıntılı bir iletişim biçimine dönüştü.
Aynı zamanda, kekemelik korkusu artar çünkü sürekli kaçınılır. ismini söylemeden önce “um” deyince tekrar kaçmalarını sağlayın. Kısa bir süre sonra kekemelik, kolay bir sakatsızlık biçiminden, zorlu kaçış davranışlarına ve verimsiz ve sarsıntılı bir iletişim biçimine dönüştü. Aynı zamanda, kekemelik korkusu artar çünkü sürekli kaçınılır.
Kekemelik sorunu buzdağına benzetilebilir. Bir buzdağına benzer şekilde, sorunun daha küçük bir bileşeni görünür durumdadır (örneğin, olumsuzluk ve fiziksel mücadele), problemin daha büyük bir bileşeni yüzeyin altında (örneğin olumsuz düşünceler, duygular ve kekemelikle ilgili tutumlar) görülmektedir. Takılan kişiyi kekemeliği bastırmayı her başardığında, sorun yüzeyin altında büyür. Duyguları bastırma (utanç hissetmek istemeyen) ve düşünceleri bastırma (kekemelik hakkında düşünmek istemeyen) arzusu, kaçınma ve yanlış rol davranışını körükler.
Kaçış davranışlarının yokluğunda bile, ileri itme (sözcüğü söyleme) ve geri tutma (hoşnutsuzluğu gizleme), konuşma sürekliliğinde gerginliğe ve kopmalara yol açar. Normal solunum ve zamanlama düzenleri bozuluyor. Kekeme modelinin bir parçası olarak fiziksel mücadele alışkanlık kazanıyor ve güçleniyor. Mücadele beklentisi, dinleyici tepkilerinin yanı sıra korku ve endişe ile ilgili olumsuz düşüncelere yol açar. Kekemelik sorunu aslında bir mücadele problemidir, kekemelik problemi değil, mücadele etmeden kolay hoşnutsuzluk kekemelik yapan birçok insan için istenen bir sonuç olacaktır.
Tanımlama ve İzleme
Tedaviye başlarken kekemelik yapısına bağlı öğrenilmiş kaçış davranışlarının farkında olmayabilir. Tüm bu davranışları “kekemelik” olarak tanımlamak yaygındır. Terapide ilk adım, kişinin kekemelik paterninde uzman olmaktır. Sonuçta, onu değiştirmek veya azaltmak için bir davranış bilincine sahip olmak gerekir. Bu, zararlı veya yararlı davranışlar hakkında karar vermeyi içerir rahat, ileriye dönük konuşma için. Azaltılması gereken kaçınma davranışları (göz teması kaybı; kekemelikten kaçınmak için cümle tekrarlarının kullanılması), amaçlanan kelimelerde açık tekrarlardan ayırt edilir. Bir kaçış davranışını “izleme” eylemi, gerçekleştiği anda gerçek zamanlı olarak tanımlanmasını içerir. İzleme, doğrudan azaltma girişiminde bulunmadan davranışı azaltacaktır. Kaçış davranışının yerine ne geçiyor? Takılan bir kişi bunu kolayca tahmin edebilir; “yapmak istemediği şey” ile değiştirilir… kekemelik! Doğrudan “korkulan” veya amaçlanan kelime / ses üzerine kekemelik yapmak, terapinin bu aşamasındaki başarıdır. Buna “açık kekemelik” denebilir.
Açık kekemelik nedir?
Temel olarak, “temiz” kekemelik - kaçış / kaçınma davranışları kullanmadan kekemelik. Açık kekemelik, hastalar arasında değişecektir. Bazı açık kekemelik kalıpları, daha önce neyin gizlendiğini gösteren yüksek reaktivite nedeniyle bloklarla başlayabilir. İlk önce açık kekemelik mücadelesi olabilir, çünkü yüksek oranda korkulan bir şey yaparken artan gerilim ve geri çekilme doğal olacaktır. Açık kekemeliğin, hastanın utanç hissetmeye ve hala başarılı kekemelik saymaya hazır olduğu düşük korkulu durumlarda uygulanmasını öneriyoruz. Hasta açık bir şekilde kekemeye başladığı zaman (yine, Kaçınma Tedavisindeki Temel Dönüm Noktası), rahat ve ileri hareketli bir konuşma elde etmek için kekemelik yapısını değiştirmek için seçimler yapmaya başlayabilir.
Williams Normal Konuşan Model
Iowa Üniversitesi eski araştırmacı ve klinisyeni Dean Williams, “normal konuşma” için parametreler geliştirdi ve ileriye dönük, düzgün konuşma yapabilmek için bu parametreler içinde konuşulması gerektiğini önerdi. Williams'ın modelinin beş parametresi şunlardır:
1) hava akışı: ses tellerinde titreşim üretmek için hava akışı gerekir;
2) seslendirme: seslendirme / fonlama üretmek için titreşim gereklidir;
3) gerginlik: normal konuşma için yeterli gerginlik gereklidir;
4) zamanlama: sistemin koordinasyonu için uygun zamanlama gereklidir;
5) hareket: normal konuşma için konuşma mekanizmasının doğru hareketi gereklidir.
William, konuştuğumuzda bir şey yaptığımızı ve bu nedenle ileriye dönük, düzgün konuşmayı teşvik etmek için farklı bir şey yapabileceğimizi önerdi. Kekemelik normal konuşma parametrelerine müdahale eden bir şey yapmayı gerektirdiğinden kekemelik yapanlar parametreleri “normal konuşma” ile daha uyumlu olacak şekilde değiştirebilirler. Bu modelle çalışmadan önce, kekeleyen kişinin konuşma mekanizması hakkında bilgili olması ve beş parametrenin her birine aşina olması gerekir. Hasta ve klinisyen bu parametreleri araştırmalı, “onlarla oynamalı”, çünkü hasta rahat bir uyumsuzluğa yol açan seçimler yapmayı öğrenir.
Duyarsızlaştırma ve Yeniden Çerçeveleme
Açık kekemelik, kekemelik yapan kişi daha önce kaçış davranışlarıyla gizlenmiş olduğu olumsuzlukları duymaya ve hissetmeye yavaşça uyum sağladığından duyarsızlaşma sürecini içerir. Kekemelik hakkındaki hisler ve düşünceler konusunda da duyarsızlaşma yaşanıyor. İlk önce kekeleyen kişinin utanç duygularını ve dinleyicilerin potansiyel düşüncelerini deneyimlemesini beklemesi veya planlaması gerekir. Bu, bunlara tolerans olarak başlayabilir
Duygular ve düşünceler, ancak bilişsel davranışçı terapiden (yani CBT) ödünç alınan egzersizlerin yanı sıra farkındalık terapilerinden (yani ACT) ödünç alınma yoluyla kabul edilebilir. Bu süreç, utanç hissetmek ve başkalarının potansiyel düşüncelerini kabul etmek için zorlukları planlamak ve uygulamak suretiyle, düşüncelerin ve duyguların olumlu bir şekilde yeniden çerçevelenmesini içerir. Kademeli ve tekrarlanan maruz kalma, reaktivitenin azalmasına neden olacak ve bu da çok çeşitli durumlarda daha az reaktivite ile açıkça kekemelik yapmayı kolaylaştıracaktır.
Kendini kabul ve Kendini savunmak
Uzun bir kaçınma ve yanlış rol davranışı geçmişi, ne pahasına olursa olsun, akıcılık peşinde koşanlara yol açıyor. Akıcılığı başarı, başarısızlık olarak kekemelik olarak görürler ve bu nedenle sürekli yenilgi duyguları yaşarlar. Birinin başarı ve başarısızlık fikrini yeniden tanımlamak, kaçınma azaltma terapisinde doğal bir bilişsel değişimdir. Akıcılığa değer vermek yerine, kekelemeye rağmen söylemek istedikleri her şeyi söylemeye değer vermeye başlarlar. Kekemeliğin onlara zarar vermediğini ve akıcılığın onlara yardım etmediğini anlamaya başlarlar.
Kendini savunmak, kekeleyen insanlar için hayati öneme sahiptir. Terapi süreci boyunca, kendi en büyük savunucuları olmayı öğrenir ve kekemeliklerin yaşamda yer almasını engellemediğinden emin olurlar. Kendi kendine reklam verme (kekeleyen kişi olarak kendini açıklama), kendi kendine savunuculuk için yararlı bir araçtır, kekemelik yapan kişilerin tercih ettikleri şekilde kekemelik yapmalarını sağlar. Kekeme yapanlara “kekeme izni” veriyor, saklanma cazibesini azaltıyor ve dinleyicilere kekemeliklerini nasıl görecekleri konusunda olumlu bir mesaj veriyor.
“Bir şeyden hoşlanmıyorsan, değiştir. Eğer değiştiremezseniz, tutumunuzu değiştirin. ” - Maya Angelou
Rf:
Vivian Sisskin, University of Maryland, Maryland, USA; Sisskin Stuttering Center; Virginia, USA
Mark Baer, Sisskin Stuttering Center, Virginia, USA
Kaynaklar:
- Beilby, Byrnes, Yaruss (2012) Acceptance and Commitment Therapy for adults who stutter: Psychosocial adjustment and speech fluency.
- Brutten, G.J. & Shoemaker, D.J. (1967). The Modification of Stuttering. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.
- Reitzes, P. (Producer). (2015, March 27). “Use Your Tools!” And Other Ineffective Nagging: featuring Vivian Sisskin. Episode 507. Audio Podcast, Stutter Talk. Retrieved from http://stuttertalk.com/use-your-tools-and-other-ineffective-nagging-ep-507/
- Sheehan J. G. (1953). Theory and treatment of stuttering as an approach-avoidance conflict. Journal of Psych, 36, 27-49.
- Sheehan, J.G. (1968). Stuttering as a self-role conflict. In H.H. Gregory (Ed.) Learning theory and stuttering therapy. Evanston, IL: Northwestern University Press.
- Sheehan, J. G. (1974). Stuttering: Research and treatment. New York: Harper and Row.
- Sheehan, V.M., & Sisskin, V. (2001). The creative process in avoidance reduction therapy for
stuttering. Perspectives on Fluency and Fluency Disorders, 11(1), 7-11.
- Williams, D.E. (1959). A point of view about stuttering. JSHD, 22(3), 390-397.